Россияда тухум нархи нега ошиб кетди ва у пастлайдими?

Йил бошидан бери товуқ тухуми деярли 45 фоизга қимматлашди – бу 2023 йил учун инфляция прогнозидан бир неча баробар кўпдир. Нархлар даражаси, экспертларнинг фикрига кўра, аллақачон психологик чегарадан ўтиб кетган. Россияликлар ярмаркаларда тухум олиш учун навбатда туришади ва вилоят ҳокимияти уларни сотиб олишга чекловлар қўяди. Мамлакатга тухум танқислиги таҳдид солмоқдами ва уларнинг нархи қачон ўсишни тўхтатади?

Росстат маълумотларига кўра, 4 декабр ҳолатига кўра, ўнта тухум учун ўртача нарх 116,52 рублга етган. Тухумнинг стандарт пакети 81,78 рубл бўлган 9 январдан бошлаб нархлар 43,2 фоизга ошди. Биргина ноябр ойида товуқ тухуми нархи ўртача 15,07 фоизга, айрим ҳудудларда нарх ошиши 28 фоизга етди. Таққослаш учун, Марказий банкнинг Россияда бутун 2023 йил учун инфляция прогнози 7-7,5% ни ташкил қилади.

Бунга жавобан Россия Федерацияси Монополияга қарши Федерал хизмати (ФАС) улгуржи нархлар ошиши сабабли 12 та товуқ тухуми ва гўшт ишлаб чиқарувчи корхоналарда текширувларни бошлади. Текширувлар турли ҳудудларни, жумладан, Тюмен, Ленинград, Нижний Новгород, Белгород, Новгород, Омск, Тамбов, Ростов вилоятлари, Татаристон ва Ставропол ўлкаларини қамраб олди. Агар қонунбузарликлар аниқланса, компаниялар жаримага тортилади.

Мутахассислар тухум нархининг ошишига сабаб бўлган бир қанча омилларни таъкидламоқда. Хусусан, паррандачилик хўжаликларининг доллар курсининг ошиши муносабати билан харажатларнинг ошиши ветеринария препаратлари ва бошқа зарур ресурслар нархига таъсир кўрсатди. Қолаверса, давлат томонидан қўллаб-қувватланган айрим тармоқлар маҳсулотларига сунъий талабнинг вужудга келиши тақчилликка олиб келди ва натижада нархлар ошиб кетди.

Савдо жойларида ҳам қизиқ бир нуқта бор – арзон тухумлар паст нарх сегментидаги дўконларда сотувдан йўқолган, юқори нарх сегментидаги дўконларда эса тухум билан боғлиқ муаммолар йўқ. Бу истеъмолчилар арзонроқ маҳсулотларни қидиришни афзал кўриб, пулни тежашга киришганликларини кўрсатиши мумкин, бу эса ўз навбатида нархларнинг ошишига туртки бўлади. Кичик тармоқлар ва тармоқ бўлмаган дўконлар қийин вазиятга тушиб қолишади, чунки йирик паррандачилик фермалари эътиборни йирик харидорларга қаратади.

Якуний хулоса шундаки, тухум бозорда мавжуд, аммо уларнинг нархи ошди ва, эҳтимол, яқин келажакда ҳам юқори бўлиб қолади. Сунъий талаб ва тақчилликни келтириб чиқарадиган давлатнинг иқтисодий сиёсати истеъмолчилар учун озиқ-овқат нархининг ошиши шаклида қўшимча харажатларга олиб келади.

Кўриниб турибдики, яқин келажакда тухум ва бошқа маҳсулотлар нархи ошишини ишонч билан башорат қилиш мумкин – иқтисодиёт ҳукумат сиёсатига жавоб беряпти, расмийлар эса ўз ёндашувларидан воз кечмоқчи эмас.