Dollar oshsa ham migrant aybdormi?

Migrantlar Rossiyada ishlab topgan mablag‘larini o‘z vatanlariga olib ketish uchun valyuta sotib olishi unga bo‘lgan talab va dollar kursining o‘sishini sun’iy ravishda rag‘batlantirmoqda, deydi Rossiya Federatsiyasi Kommunistik partiyasidan Davlat Dumasi deputati Mixail Matveyev.

Biroq, bu bayonot batafsilroq tahlil qilishni talab qiladi.

Haqiqatan ham, Rossiyada ishlayotgan muhojirlar vatanlariga katta miqdorda pul jo‘natishadi. Rossiya Markaziy banki ma’lumotlariga ko‘ra, 2023-yilda mehnat muhojirlari tomonidan yuborilgan pul o‘tkazmalari miqdori qariyb 11,3 milliard dollarni tashkil etgan. Ushbu pul o‘tkazmalari oluvchi mamlakatlar iqtisodiyotining muhim qismini ta’minlaydi.

Biroq, ushbu operatsiyalarning rubl kursiga ta’siri butun iqtisodiy vaziyat kontekstida ko‘rib chiqilishi kerak. Migrantlar tomonidan yaratilgan valyutaga bo‘lgan talab umumiy valyuta dinamikasining faqat bir qismidir. Rubl kursiga ta’sir qiluvchi asosiy omillar quyidagilardir:

Eksport daromadlari: Rossiya valyuta tushumlarining asosiy qismini neft va gaz eksporti tashkil qiladi va ularning hajmi va narxining pasayishi valyuta kursiga ancha kuchli ta’sir qiladi.

Geosiyosiy vaziyat: Sanksiyalar, siyosiy beqarorlik va iqtisodiy cheklovlar rublga bo‘lgan ishonchni pasaytirmoqda.

Pul-kredit siyosati: Markaziy bankning asosiy kursidagi keskin o‘zgarishlar va valyuta intervensiyalari valyuta kursiga darhol ta’sir qiladi.

Muhojirlarning pul o‘tkazmalari hajmi katta bo‘lsa-da, ularning valyuta kursiga ta’siri cheklangan. Nisbatan kichik miqdordagi o‘tkazmalar

Rossiyaning makroiqtisodiy ko‘rsatkichlariga tubdan ta’sir qila olmaydi. Misol uchun, migrantlar tomonidan yuborilgan pul o‘tkazmalarining umumiy hajmi Rossiya yalpi ichki mahsulotining atigi 1 foizini tashkil qiladi. Shu fonda rublning qulashida migrantlarning asosiy roli haqidagi bayonotlar munozarali ko‘rinadi.

Masalaning boshqa tomoni – muhojirlarning Rossiya iqtisodiyotiga qo‘shgan hissasi. Mutaxassislarning fikricha, muhojirlar nafaqat xorijga pul jo‘natadi, balki ichki bozorni ham rag‘batlantiradi. Ular ishlab topgan pullarini uy-joy, oziq-ovqat, xizmatlar va boshqa ehtiyojlarga sarflab, YAIMga hissa qo‘shadilar. Qolaversa, ularning aksariyati kam ta’minlangan va mehnat talab qiladigan sohalarda mehnat qiladi.

Garchi migrantlarning pul o‘tkazmalari xorijiy valyutaga bo‘lgan talabga hissa qo‘shgan bo‘lsa-da, ularning rubl kursiga ta’sirini boshqa makroiqtisodiy omillardan ajratib bo‘lmaydi. Rublning zaiflashishining asosiy sabablari tovar bozorlaridagi o‘zgarishlar va geosiyosiy cheklovlar kabi ko‘proq global jarayonlarda yotadi. Muhojirlarga nisbatan bu kabi ayblovlar populistik harakat bo‘lishi mumkin, ammo ular iqtisodiy vaziyatning to‘liq ko‘rinishini aks ettirmaydi.