Ўзбекистонда аҳолини рўйхатга олиш молиявий муаммолар сабабли яна кечиктирилди

Ўзбекистон ҳукумати ноябрь ойида аҳолини рўйхатга олиш жараёнини электрон форматга ўтказишни режалаштирмоқда. Мамлакат Президенти ҳузуридаги Статистика агентлиги маълумотларига кўра, аҳолини рўйхатга олиш 1 ноябрга белгиланган ва 25 ноябрда якунланиши керак эди. Бироқ, тадбирни ўтказиш учун ҳал қилинмаган молиявий муаммолар мавжуд.

2019 йил октябр ойида аҳолини рўйхатга олиш харажатлари тахминан 100 миллион долларга баҳоланди, бу мамлакатдаги ҳар бир киши учун тахминан 3 долларни ташкил этади. Аҳолини рўйхатга олиш дастлаб 2022 йилга мўлжалланган эди, аммо COVID-19 пандемияси туфайли 2023 йилга қолдирилганди.

2020 йил март ойида “Аҳолини рўйхатга олиш тўғрисида”ги қонун қабул қилинган бўлиб, шундан буён зарур меъёрий-услубий ҳужжатлар ишлаб чиқилди. Бунинг учун махсус веб-портали яратилди, “Янги Ўзбекистоннинг бир бўлаги бўл!” тадбирининг логотипи ва шиори ишлаб чиқилди.

“Аҳолини рўйхатга олиш” ахборот таъминоти тизими аҳолини рўйхатга олишнинг бирламчи маълумотларини йиғиш, қайта ишлаш, таҳлил қилиш ва натижаларини шакллантириш учун яратилган. Шунингдек, республиканинг барча туманларининг харита ва диаграммалари янгиланиб, турар-жой ва нотурар жой рўйхати шакллантирилди.

2021 йилда айрим туманларда турли усуллар, жумладан, онлайн рўйхатдан ўтиш ва планшетлардан фойдаланган ҳолда аҳолини рўйхатга олиш муваффақиятли ўтказилди. Бундай тестлар тажрибаси шуни кўрсатдики, планшет усули қоғоз усулига қараганда қулайроқ, тезроқ ва тежамкор бўлиб чиқди.

Бундай такомиллаштириш аҳолини рўйхатга олишни янада замонавий ва қулай қилади, Ўзбекистон аҳолиси тўғрисидаги маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилишни такомиллаштириш имконини беради.

Хўш, аҳолини рўйхатга олиш бизга нега керак?  

Шу ўринда айтиш лозимки, биринчи навбатда, республика аҳолиси ва унинг турмуш шароити тўғрисидаги ишончли маълумотлар айнан аҳолини рўйхатга олиш орқали шакллантирилади. Масалан, Сурхондарёда неча киши ишсиз? Қанча оила уй-жойга муҳтож? Яна нечта таълим муассасаси қуриш лозим? Аҳоли хонадонлари асосан қайси йилларда қурилган? Аслида қанча киши шаҳарда, қанчаси қишлоқларда яшайди ва ҳоказо. Аҳолини рўйхатга олиш амалиёти шу каби кўплаб саволларга жавоб, муаммоларга ечим топиш имконини яратиши билан ҳам аҳамиятлидир.

Ўзбекистонда аввал ҳам аҳолини мунтазам рўйхатга олиш ўтказилган. Замонавий Ўзбекистон ҳудудида биринчи бундай воқеа 1897 йилда содир бўлган. Кейинги ўн йилликларда 1926, 1939, 1959, 1970, 1979 ва 1989 йилларда яна олтита аҳолини рўйхатга олиш ўтказилди. 1989 йилда ўтказилган охирги аҳолини рўйхатга олиш Ўзбекистон ССР аҳолисининг сони 19,8 миллион кишидан ошганини кўрсатди.

Ўзбекистон Статистика агентлиги маълумотларига кўра, 2023 йил 1 октябр ҳолатига кўра, мамлакатда 36,5 миллиондан ортиқ аҳоли истиқомат қилади, бу эса йиллар давомида аҳоли сонининг сезиларли даражада ўсишидан далолат беради.

“Ушбу тадбирни ўтказиш билан боғлиқ молиявий харажатлар ўрганиб чиқилаётганлигини инобатга олиб, якуний қарор қабул қилингандан сўнг Агентлик томонидан қўшимча ахборот берилишини маълум қиламиз”, дейилади Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Статистика агентлигининг хабарида